Bác sĩ Trì Mỹ Châu, phó giáo sư và phó trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Đại học Y Ôn Châu, Trung Quốc kể lại một câu chuyện đáng báo động đối với trẻ em hiện nay. Theo đó, đúng 7h45 vào một buổi sáng thứ 7, khi bắt đầu khám cho bệnh nhân ngoại trú cuối tuần như thường lệ, ông thấy bố mẹ một bé gái vội vàng bước tới nói: "Bác sĩ làm ơn giúp con gái tôi với. Con bé vừa đến kỳ hôm qua. Tôi phải làm gì bây giờ? Từ đêm qua tới giờ tôi không thể ngủ được".

Bác sĩ Trì nhìn bệnh nhân rồi vội hỏi bệnh tình như thế nào. Đó là cô bé tên Tiểu Ngọc, năm nay 9 tuổi, cao 137cm, nặng 40kg. Tuy nhiên ngực cô bé phát triển rất rõ, khi kiểm tra tuổi xương thì khoảng 12 tuổi. Điều này có nghĩa là nếu không sớm can thiệp, chiều cao trưởng thành sẽ giống như hiện tại, không vượt quá 150cm. Cô bé được chẩn đoán >dậy thì sớm.

Nghe như vậy, mẹ của Tiểu Ngọc hối hận vô cùng. Cô thừa nhận cách đây 1 năm, khi tắm đã phát hiện ngực con gái nhú nhưng lúc đó chỉ nghĩ là do mập. Cô không quan tâm nhiều đến vấn đề này, cũng không đưa con gái đến bệnh viện khám.

Những trường hợp như thế này không phải là hiếm ở các phòng khám tăng trưởng và phát triển. Bởi vì, dậy thì sớm không giống như cảm và sốt, trẻ không có triệu chứng khó chịu rõ ràng, và nhiều bậc cha mẹ không hiểu các quy luật tăng trưởng và phát triển của trẻ. Hơn nữa, việc quan sát hàng ngày không kỹ càng rất khó phát hiện ra tình trạng bất thường của trẻ, kết quả bỏ lỡ thời điểm can thiệp điều trị tốt nhất.

Những biểu hiện của dậy thì sớm ở trẻ?

- Bé gái

Dấu hiệu dễ nhận biết nhất của các bé gái là ngực to ra, có thể sờ thấy một cục cứng dưới quầng vú, một số thì mềm, 2 bên to đều cùng lúc nhưng cũng có nhưng một số trẻ lúc đầu chỉ to một bên ngực.

Khi bệnh tiến triển nặng hơn, ngực nở to, dịch tiết âm đạo tăng lên, cơ quan sinh sản bên ngoài phát triển, chiều cao của trẻ cũng tăng nhanh. Xuất hiện lông mu, lông nách, rong kinh là biểu hiện của trẻ dậy thì sớm.

- Bé trai

Dấu hiệu sớm nhất của dậy thì sớm ở bé trai là tinh hoàn to lên, sau đó dương vật to dần, có thể có hiện tượng cương cứng, chiều cao tăng dần, xuất hiện lông mu, râu, lông nách và cuối cùng là mộng tinh về đêm.

Sự phát triển của các bé gái tương đối dễ nhận thấy, ngực phát triển rất dễ lộ ra khi mặc quần áo. Thế nhưng, nhiều cha mẹ cứ nghĩ rằng "chưa có >kinh nguyệt nên không cần lo lắng". Quan điểm này hoàn toàn sai lầm. Nếu để quá muộn sẽ không thể can thiệp được nữa.

Sự phát triển của các bé trai thường kéo dài âm ỉ hơn, nhiều bậc cha mẹ thường thấy rằng, giọng nói của con mình đã thay đổi, thậm chí có hình dáng của quả táo Adam trước khi họ nghĩ đó là dấu hiệu của dậy thì sớm. Thực tế, đây đã bước vào giai đoạn giữa và cuối, lúc này mới chú ý đến vấn đề chiều cao thì đã quá muộn.

Bất kể là trai hay gái, dậy thì sớm sẽ có một đặc điểm chung, đó là tốc độ phát triển chiều cao nhanh chóng trong thời gian ngắn. Vì vậy, lớn quá nhanh chưa chắc đã là điều tốt, nhiều bậc cha mẹ thường tự hào về điều đó nhưng lại không biết rằng con mình có thể gặp vấn đề.

Nguyên nhân gây dậy thì sớm bố mẹ không ngờ tới

Việc xuất hiện dậy thì sớm là một quá trình rất phức tạp, không chỉ liên quan đến yếu tố di truyền, mà còn liên quan đến môi trường xã hội.

1. Do mức sống được nâng cao, chế độ >dinh dưỡng của trẻ em được cải thiện, điều kiện sống trong gia đình tốt hơn, giảm thiểu bệnh tật và các yếu tố môi trường khác.

2. Trong những năm gần đây, các tài liệu báo cáo rằng ô nhiễm môi trường, đặc biệt là các chất thải ra môi trường bởi chất tẩy rửa, thuốc trừ sâu và công nghiệp nhựa và các sản phẩm phân hủy của chúng, có thể tạo ra một loạt các chất gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng việc dậy thì của trẻ em.

3 Thừa cân, béo phì: Hiện nay, tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ em toàn cầu đang gia tăng, có mối tương quan đáng kể với dậy thì sớm.

4. Hấp thụ quá nhiều hormone nội tiết tố và quá nhiều thuốc bổ: Nhiều bậc cha mẹ muốn cho trẻ ăn một số loại "thực phẩm bảo vệ >sức khỏe", "thuốc bổ" trong thời kỳ tăng trưởng và phát triển, thậm chí còn mua cho con một cách mù quáng mà họ không biết rằng đó là những loại "thuốc bổ" có tác dụng phụ.

5. Đồ ngọt, đồ chiên rán, thức ăn nhanh nếu tiêu thụ thường xuyên sẽ gây béo phì. Đừng coi thường những chất béo này, chúng sẽ kích thích hệ thống tiết hormone ở trẻ, có thể gây dậy thì sớm.

6. Tiếp xúc với mỹ phẩm: Mỹ phẩm có thể chứa một lượng hormone nhất định. Một số bà mẹ đang cho con bú thoa kem có chứa hormone lên ngực. Sau khi trẻ bú sữa mẹ, nó cũng có thể gây dậy thì sớm. Một số bà mẹ trẻ thường sử dụng sữa rửa mặt dành cho người lớn, kem ngọc trai, bột làm trắng da mật ong và các loại mỹ phẩm khác cho con mình, những loại mỹ phẩm này chứa hormone, có thể hấp thụ vào cơ thể qua da và gây dậy thì sớm. 

7. Yếu tố xã hội và tâm lý: Dậy thì sớm của trẻ em có liên quan rất nhiều đến sự kích thích ngôn ngữ và văn hóa hàng ngày. Trên các phương tiện truyền thông xã hội khác nhau, chẳng hạn như TV, >phim ảnh, báo, tạp chí..., nội dung liên quan đến tình dục đã tăng lên đáng kể so với trước đây. Trẻ em nhìn thấy một số hình ảnh nhạy cảm trên truyền hình từ rất sớm, có thể bắt chước và ảnh hưởng đến tâm lý.

Làm thế nào để ngăn ngừa dậy thì sớm ở trẻ?

Để tránh cho trẻ bị dậy thì sớm, việc đầu tiên các bậc cha mẹ nên làm là rèn luyện cho trẻ thói quen ăn uống tốt, thói quen sinh hoạt lành mạnh ngay từ khi còn nhỏ.

Trong khẩu phần cần có sự kết hợp hợp lý giữa thịt và rau, chế độ ăn nhạt, tránh cay kích thích, thực phẩm chế biến sẵn. Cố gắng ăn ít thức ăn chiên rán, chẳng hạn như gà rán, khoai tây chiên. Đặc biệt, không được tự ý mua thuốc bổ nếu không có chỉ định của bác sĩ.

Y học Trung Quốc chỉ ra rằng, chế độ ăn uống càng nhiều thuốc bổ thì càng dễ làm thay đổi môi trường nội tiết bình thường, gây mất cân bằng về phát triển thể chất và trí não của trẻ. Những sản phẩm này tuy bổ sung dinh dưỡng nhưng chứa các chất giống hormone, dễ gây dậy thì sớm.

Giảm kích thích tâm lý: Về ăn mặc, không cho trẻ ăn mặc quá >thời trang, quá gợi cảm. Về mặt >giải trí, tránh để trẻ tiếp xúc với những hình ảnh hành vi vượt quá lứa tuổi. Không đưa trẻ em ra vào quán bar, vũ trường và các địa điểm vui chơi, giải trí không phù hợp.

Giảm tiếp xúc với các chất gây rối loạn nội tiết trong môi trường: cố gắng tránh sử dụng mỹ phẩm có chứa vitamin E và nhau thai (kem chống nắng, kem dưỡng trắng da hoặc trẻ hóa da), chú ý đến thành phần của dầu gội và sữa tắm trẻ em, không sử dụng sản phẩm nhựa kém chất lượng...

Tránh cho trẻ tiếp xúc với ánh sáng quá lâu, chẳng hạn như giảm thời gian ngồi trước màn hình TV và máy tính. Đặc biệt là tiếp xúc với ánh sáng quá lâu vào ban đêm sẽ ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của tuyến tùng, một cơ quan nội tiết trong não, có thể dẫn đến dậy thì sớm.

Ngoài ra, tăng cường hoạt động thể chất có thể giúp tăng trưởng và ngăn ngừa thừa cân, béo phì.