Việc quan tâm đến chế độ ăn uống và giá trị >dinh dưỡng của thực phẩm ngày càng trở nên quan trọng trong thời hiện đại. Tuy nhiên, những người quan tâm đến thể chất đôi khi có thể quá chú trọng trong việc tránh một số loại thực phẩm nhất định để rồi lại gặp rắc rối về >sức khỏe. 

Ví dụ, tin đồn về chế độ ăn không có gluten giúp giảm cân, ngay cả những người không giảm cân cũng áp dụng chế độ ăn này. Gluten là một loại protein được tìm thấy tự nhiên có trong lúa mì và nhiều loại ngũ cốc khác nhau.

Thực phẩm không chứa gluten được khuyên dùng cho những người mắc >bệnh celiac, không dung nạp gluten hoặc dị ứng lúa mì.Hạn chế ăn thực phẩm có chứa gluten cũng có nghĩa là đã bỏ lỡ chất xơ, các vi chất dinh dưỡng quan trọng dẫn dẫn đến thiếu hụt chất dinh dưỡng về lâu dài.

Không nên nghĩ rằng việc giảm thực phẩm chứa gluten là để giảm cân vì gluten tự nhiên trong thực phẩm là nguồn cung cấp vi chất dinh dưỡng quan trọng và người bị thiếu hụt khi áp dụng chế độ ăn kiêng này và có thể phải đối mặt với nguy cơ mắc các vấn đề về tim mạch và cholesterol cao.

Gluten là gì?

"Gluten, một loại protein cấu trúc được tìm thấy tự nhiên trong một số loại ngũ cốc, thường đề cập đến sự kết hợp của protein prolamin và glutelin có trong nhiều loại ngũ cốc. Những protein này có thể gây bệnh ở một số cá nhân. Ngũ cốc chứa gluten bao gồm tất cả các loại lúa mì (lúa mì thông thường), lúa mạch, lúa mạch đen và một số giống yến mạch nhất định. Protein gluten được định nghĩa cụ thể là những chất có trong lúa mì, mặc dù các protein liên quan có tồn tại trong các loại ngũ cốc khác", Sethulekshmi, Chuyên gia dinh dưỡng, Khoa Dinh dưỡng lâm sàng thuộc Bệnh viện Amrita, Ấn Độ, cho biết.   

Chế độ ăn không chứa gluten có được khuyến nghị cho tất cả mọi người không?

"Mặc dù chế độ ăn không chứa gluten là phương pháp điều trị hiệu quả cho một số tình trạng nhất định, nhưng có thể dẫn đến thiếu hụt vi chất dinh dưỡng và khoáng chất cũng như mất cân bằng chất dinh dưỡng đa lượng, dẫn đến lượng đường và lipid cao hơn," Sethulekshmi nói.

Một số suy đoán rằng các giống lúa mì hiện đại, đã thay đổi từ chứa hai bộ gen DNA thành sáu bộ gen, đã dẫn đến sự gia tăng hàm lượng gluten ảnh hưởng tiêu cực đến một số người. 

"Không có bằng chứng nào hỗ trợ việc bắt đầu chế độ ăn không chứa gluten nếu bạn chưa được chẩn đoán mắc bệnh celiac, dị ứng lúa mì hoặc nhạy cảm với gluten không do celiac. Đối với dân số nói chung không nhạy cảm với gluten, nghiên cứu hiện tại không tìm thấy bất kỳ điều gì. 

"Các nghiên cứu xác nhận mối quan tâm này. Hoàn toàn ngược lại - việc loại bỏ gluten sẽ lấy đi nhiều loại ngũ cốc giàu chất xơ lành mạnh trong chế độ ăn uống của một người. Thực phẩm đóng gói không chứa gluten cũng có xu hướng chứa nhiều đường, chất béo và calo hơn với ít vitamin và khoáng chất hơn", Tiến sĩ Priyanka Rohatgi, Chuyên gia dinh dưỡng tại Bệnh viện Apollo, Ấn Độ cho biết. 

"Gluten, một loại protein trong lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen, cần có chế độ ăn không chứa gluten đối với những người mắc bệnh celiac, một tình trạng tự miễn dịch gây tổn thương đường ruột. Độ nhạy với gluten không do celiac có thể đảm bảo giảm lượng gluten ăn vào, nhưng việc tránh hoàn toàn thường là không cần thiết.

Dị ứng lúa mì đòi hỏi phải tránh nghiêm ngặt do phản ứng dị ứng. Đối với dân số nói chung không có các tình trạng này, chế độ ăn không chứa gluten sẽ làm thiếu các lợi ích sức khỏe đã được chứng minh và có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng. Các sản phẩm đã qua chế biến không chứa gluten có thể chứa nhiều thành phần không tốt cho sức khỏe", Pratiksha Kadam, Chuyên gia tư vấn, Chuyên gia dinh dưỡng tại Bệnh viện Kokilaben Dhirubhai Ambani cho biết.

Ai có thể hưởng lợi từ việc tránh thực phẩm có thành phần gluten?

"Việc tránh sử dụng gluten có thể có lợi cho một số bệnh nhân có các triệu chứng về đường tiêu hóa, chẳng hạn như những bệnh nhân liên quan đến >hội chứng ruột kích thích. Việc kiêng gluten có thể có tác dụng phụ đối với những người thiếu các bệnh liên quan đến gluten đã được chứng minh", Sethulekshmi cho biết thêm.

"Mặc dù chế độ ăn không chứa gluten là cần thiết về mặt y tế để kiểm soát các tình trạng như bệnh celiac, nhưng các tổ chức y tế lớn đồng ý rằng nó không mang lại lợi ích sức khỏe nào nếu bạn không được chẩn đoán mắc bệnh liên quan đến gluten. Trừ khi được bác sĩ khuyên, hãy cứ tuân theo >chế độ ăn gluten", - Tiến sĩ Rohatgi cho biết. 

Với người bình thường, chế độ ăn hạn chế thực phẩm có thành phần gluten khiến cơ thể có nguy cơ bị thiếu các chất dinh dưỡng quan trọng trong khi tiêu thụ quá nhiều chất phụ gia và chất bảo quản. Vì vậy, các chuyên gia khuyên rằng nếu bạn không có phản ứng được chẩn đoán với gluten, bạn không cần phải bỏ thực phẩm có thành phần gluten khỏi chế độ ăn uống của mình để đảm bảo cơ thể được khỏe mạnh, nhận được đủ chất dinh dưỡng. 

Tác dụng phụ của chế độ ăn không chứa gluten

Tránh thực phẩm chứa gluten mà không tích hợp các nguồn dinh dưỡng khác vào chế độ ăn uống có thể dẫn đến thiếu hụt sắt, canxi, chất xơ, folate, thiamin, riboflavin và niacin.

"Vì nhiều thực phẩm chứa gluten rất giàu chất xơ nên điều quan trọng là phải bổ sung chất xơ từ các nguồn khác như đậu, đậu lăng, quả hạch, hạt và ngũ cốc nguyên hạt không chứa gluten. Bánh mì tăng cường đóng vai trò là nguồn cung cấp vitamin B đáng kể, và những người áp dụng chế độ ăn không chứa gluten có thể có nguy cơ thiếu hụt vitamin B, điều này đặc biệt liên quan đến những người mang thai mắc bệnh celiac, vì vitamin B rất cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển của thai nhi", Sethulekshmi cho biết thêm. 

Các thực phẩm chứa gluten

Bánh mì: Bánh mì làm từ lúa mì

Pasta: Tất cả mì ống làm từ lúa mì

Ngũ cốc: Hầu hết các loại ngũ cốc tự nhiên trừ ngũ cốc chế biến được dán nhãn không chứa gluten

Món ăn vặt: Bánh ngọt, bánh quy, bánh nướng xốp, vụn bánh mì

Đồ ăn nhẹ: kẹo, thanh muesli, bánh quy giòn, thực phẩm tiện lợi đóng gói sẵn, các loại hạt rang, khoai tây chiên có hương vị, bánh quy xoắn

Nước sốt: Nước tương, sốt teriyaki, sốt hoisin, nước sốt salad

Đồ uống: Bia và một số đồ uống có cồn có hương vị

Các món khác: Pizza, couscous, nước dùng