Đổ bệnh vì tự bổ sung vitamin

Sau 1 tháng cậu con trai 8 tuổi lúc nào cũng chán cơm, mệt mỏi, da dẻ vàng vọt… mà không có bệnh gì rõ ràng, chị Trần M.A (43 tuổi; ngụ quận Gò Vấp, TP HCM) đưa con vào khám tại phòng mạch của một bác sĩ (BS) nhi khoa nổi tiếng. Sau ít phút hỏi chuyện cậu bé, BS đã yêu cầu người mẹ vứt hết mấy lọ thuốc bổ trong nhà và đi đo kính cho con.

Lầm tưởng càng nhiều càng tốt

"BS bảo con tôi bị quá liều vitamin A, cơ thể không đào thải kịp nên gan quá tải, cháu mới mệt và ngán ăn" - chị M.A trần tình.

Suốt 2 tháng gần đây, chị đặt hàng vài lọ vitamin A từ nước ngoài và tăng cường rất nhiều cà rốt, bí đỏ, củ dền… vào món ăn cho con bởi thấy con than mắt mờ, hay cúi gằm mặt vào sách khi học. Lo con phải đeo kính cận thì khổ, chị cố tự khắc phục vì nghe vitamin A tốt cho mắt.

Vừa qua, kết quả từ một nghiên cứu quy mô lớn dựa trên 27.000 người của Đại học Tufts (Massachusetts - Mỹ) khiến nhiều người giật mình khi phát hiện mối liên hệ đáng sợ giữa viên bổ sung canxi và nguy cơ tử vong do bệnh ung thư. Cụ thể, nguy cơ tăng gấp đôi ở những người uống trên 1.000 mg canxi/ngày. Các tác giả còn lưu ý cả những viên vitamin D, thường được coi là một trong những thứ thuốc bổ "lành" và dễ sử dụng nhất, cũng làm tăng nguy cơ tử vong sớm do mọi nguyên nhân, bao gồm bệnh tim và ung thư. Tin mừng là nếu bổ sung canxi và vitamin D qua đường thực phẩm thay vì thuốc, không có rủi ro nào gia tăng.

Không nên tự ý dùng thuốc bổ, ngay cả trong những giai đoạn cần bổ sung vi chất nhất trong đời, đó là lời khuyên của BS Nguyễn Ngọc Thông, Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản TP HCM. Với các phụ nữ mang thai, nhóm đối tượng mà các viên uống bổ sung vitamin và các vi chất khác rất thường xuyên được chỉ định, cũng dễ gặp rắc rối nếu tự mua, tự uống, uống khi không cần thiết và khi quá liều.

Các nguy cơ do tự ý dùng, dùng quá liều còn phụ thuộc vào loại vi chất người đó sử dụng. Ví dụ như vitamin thường được biết đến là cần cho cơ thể nhưng một số vitamin tan trong dầu như A, D, E, K nếu dư thừa thì lại bất lợi cho sức khỏe. Ở phụ nữ mang thai, người ta nghi ngờ có mối liên quan giữa thừa vitamin A và dị tật thai nhi.

Đừng tự chẩn đoán!

TS-BS Nguyễn Tiến Lý, Phó Giám đốc Bệnh viện Chỉnh hình và Phục hồi chức năng TP HCM, lưu ý chỉ nên dùng viên uống bổ sung vi chất khi có chỉ định của BS. Đừng dựa vào những triệu chứng mình tự quan sát được mà cho rằng do thiếu vi chất.

Chẳng hạn nhiều người tin rằng mua canxi về uống là bớt loãng xương, điều đó không đúng. Đầu tiên, BS chuyên khoa sẽ xác định lý do bị loãng xương, do tuổi tác hoặc sau một đợt bệnh, sau thời gian bất động vì chấn thương... BS điều trị tổng thể, không chỉ bằng thuốc. Trị loãng xương ở người lớn tuổi phải kèm với chế độ vận động hợp lý. Ở người có chấn thương phải bất động thì phòng ngừa song song với việc điều trị chấn thương bằng vật lý trị liệu. Có người lại bị loãng xương do hệ quả của đái tháo đường, lao phổi lại cần phải điều trị căn bệnh chính trước.

Theo BS Nguyễn Ngọc Thông, ăn uống đủ các nhóm chất, đa dạng món ăn vẫn là cách bổ sung vi chất tốt nhất. Chỉ khi nào do cơ địa hay một lý do sức khỏe nào đó, bao gồm tình trạng mang thai hay bệnh lý, BS xét có những vi chất mà chỉ ăn thôi chưa đủ thì bệnh nhân sẽ được chỉ định bổ sung thêm bằng thuốc và sẽ hướng dẫn liều lượng, cách lựa chọn loại thuốc bổ sung phù hợp với từng người, song song với hướng dẫn về chế độ dinh dưỡng.

TS-BS Nguyễn Tiến Lý cảnh báo bất cứ vitamin, khoáng chất… nào bổ sung dư thừa bằng thuốc đều sẽ gây ra những bất lợi nhất định cho sức khỏe. Bổ sung canxi dư thừa, về lâu dài có thể khiến canxi thừa lắng đọng trong cơ thể và góp phần gây ra sỏi đường niệu. Nếu lo lắng mình bị thiếu chất, cách an toàn là bổ sung bằng thực phẩm bởi rất khó thừa canxi do uống nhiều sữa, ăn thức ăn giàu canxi. 

Uống nhiều canxi không tăng chiều cao

TS-BS Nguyễn Tiến Lý khẳng định khoa học chưa hề chứng minh uống thật nhiều canxi hay các chất bổ khác sẽ giúp các em bé tăng trưởng tốt về chiều cao. Trẻ tuổi lớn có nhu cầu canxi nhiều nhưng chỉ nên đủ, không nên thừa và chỉ nên bổ sung bằng thực phẩm, trừ trường hợp có bệnh lý và BS có chỉ định thuốc bổ sung. Thay vào đó, cha mẹ hãy tạo điều kiện cho trẻ rèn luyện thể chất, tập thể dục - thể thao.