"Chơi trước, học sau" – triết lý dạy con của phụ huynh những nước hạnh phúc nhất thế giới

Theo bảng xếp hạng mới nhất của Liên Hợp Quốc, 10 quốc gia hạnh phúc nhất thế giới thì có đến 4 quốc gia thuộc các nước Bắc Âu bao gồm: Phần Lan, Na Uy, Đan Mạch, Thụy Điển. Bên cạnh đó, các nước Bắc Âu cũng nổi tiếng thế giới với nền giáo dục tiên tiến, nhân văn được các nước khác hướng tới học hỏi, trong đó có Việt Nam. Ở đó, vai trò của giáo dục từ gia đình được coi trọng không kém gì ở nhà trường. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ về cách dạy con của cha mẹ Bắc Âu, từ chuyện không bao bọc con thái quá, đến chuyện coi trọng thời gian vui chơi của con.

Ở Mĩ, cha mẹ chẳng dám nghĩ tới chuyện để con ngồi ở xe đẩy ngoài cửa hàng trong lúc bố mẹ vào Starbucks mua cà phê, nhưng ở Bắc Âu thì đây là chuyện rất đỗi bình thường, thậm chí cả khi bên ngoài có tuyết rơi. Nghe thì có vẻ giật mình thật đấy, nhưng các em bé đều được ủ ấm nên là bạn đừng lo. Đây là cách nuôi dạy con của cha mẹ Bắc Âu, và họ có lí do của mình cả đấy. Từ chuyện cho con ngủ ngoài trời lạnh, hãy cùng ngẫm về cách dạy con của cha mẹ Bắc Âu.

1. Họ không sợ cái lạnh mùa đông

Trẻ con ngủ trong xe đẩy ngoài trời là ví dụ điển hình về thái độ "không ngán" mùa đông của người Bắc Âu. Người ta để trẻ con ngủ bên ngoài thường xuyên, và tụi nhỏ còn tỏ ra thích nữa. Một nghiên cứu tại Phần Lan cho thấy trẻ con ngủ ngoài trời lạnh còn lâu hơn so với các em ngủ trong nhà. Lợi ích rõ ràng nhất của việc này là cha mẹ là tập cho trẻ dần quen với mùa đông, mùa dài nhất trong năm tại một số nước Bắc Âu như Phần Lan, Thụy Điển, Đan Mạch, Thụy Sĩ, đồng thời khi lớn lên, các bé ít bị cảm lạnh hơn.

Các bác sĩ nhi khoa còn khuyến khích cho trẻ ngủ bên ngoài, bởi nghiên cứu khác ở Thụy Sĩ cũng phát hiện ra rằng những bé độ tuổi mẫu giáo chơi ngoài trời từ 6 - 9 tiếng mỗi tuần thì ít ốm hơn nhũng bé hay ở trong nhà.

2. Quan điểm trung hòa về giới tính

Ở Bắc Âu, không có chuyện mặc định màu xanh là dành cho bé trai, màu hồng là dành cho bé gái. Cha mẹ thích dùng khăn màu vàng, nâu và những màu trung tính để quấn cho con, bởi những màu này có thể dùng lại được dù đứa con sau là trai hay gái. Và quan niệm trung hòa giới tính không chỉ dừng ở chuyện quần áo.

Theo BBC, ở trường mẫu giáo Eaglia (thành phố Stockholm, Thụy Điển), trẻ em không được gọi là "bé trai", "bé gái" mà chỉ là "trẻ em" mà thôi. Giáo viên sẽ không gọi các em bằng các đại tư xưng hô phân biệt giới tính mà chỉ gọi tên hoặc các danh xưng không thể hiện giới tính khác. Ở độ tuổi đó, các em trai và gái tương đồng nhiều hơn là khác biệt, chính kì vọng của người lớn mới làm các em khác nhau.

3. Quan điểm "chơi trước, học sau"

Cha mẹ Bắc Âu không bị ám ảnh với chuyện bắt con cái phải có thành tích học tập xuất sắc những năm đầu đời, và trẻ con chỉ chính thức đi học khi đã 7 tuổi.

Dù trường mẫu giáo hiện nay cũng gần như là lớp một đi chăng nữa thì đi mẫu giáo vẫn là để chơi, chứ không phải để học đọc, học tính. Ở những quốc gia khác, chuyện trẻ con đến 6 - 7 tuổi mới bắt đầu học chữ chắc hẳn khiến cha mẹ "sợ chết khiếp", thế nhưng các nghiên cứu chứng minh trẻ em sẽ bắt kịp rất nhanh: Đến lúc 11 tuổi, các em này sẽ có trình độ đọc hiểu y hệt những em bắt đầu học chữ từ 5 tuổi.

Được thêm thời gian chơi sẽ mang lại những lợi ích mà việc học hành không thể tạo ra. Theo nghiên cứu của trường đại học Stanford, trẻ em đi học mẫu giáo muộn hơn một năm ít mất tập trung và tăng động hơn, và những lợi ích này vẫn rõ rệt kể cả khi các em 11 tuổi.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mẫu giáo giúp trẻ em cải thiện kĩ năng vận động và giúp trẻ trở thành những công dân năng động sau này, thế nên trẻ em Bắc Âu đi học muộn hơn cũng là có lí do cả.

4. Không bao giờ đánh đòn con

Nếu như ở Việt Nam, cha mẹ dạy con bằng đòn roi không phải chuyện gì quá to tát, nhưng đây là hành vi vi phạm pháp luật Thụy Điển từ những năm 1970, và những quốc gia Bắc Âu khác cũng ra luật cấm hành vi này. Các nghiên cứu cho thấy đánh đòn chỉ khiến hành vi của trẻ tồi tệ hơn về lâu về dài, thậm chí còn để lị những tổn thương tinh thần không thể xóa nhòa, vậy nên hãy học tập các bậc cha mẹ Thụy Điển cũng như các nước Bắc Âu và tìm ra những cách dạy con hiệu quả hơn khi con mắc lỗi các mẹ nhé.