Nguồn gốc và ý nghĩa ngày 10 tháng 3, lịch nghỉ giỗ tổ Hùng Vương 2021

Giỗ tổ Hùng Vương 2021 diễn ra giữa lúc đại dịch Covid vẫn rất phức tạp, vì thế năm nay lễ cúng chỉ diễn ra phần lễ mà không tổ chức phần hội như truyền thống.

Ngày 10/3 âm lịch hằng năm cũng được xem ngày nghỉ được người lao động rất quan tâm sau kì nghỉ Tết Nguyên đán. Vậy nguồn gốc và ý nghĩa của ngày giỗ tổ Hùng Vương là gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Nguồn gốc, ý nghĩa ngày giỗ tổ Hùng Vương

Giỗ tổ Hùng Vương hay còn gọi là Lễ hội Đền Hùng hoặc Quốc giỗ là một ngày lễ truyền thống của người dân đất Việt nhằm tưởng nhớ công lao dựng và giữ nước của các vua Hùng Vương.

Nghi lễ truyền thống được tổ chức vào ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm tại Đền Hùng - thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ và được người dân Việt Nam trên toàn thế giới kỷ niệm.

Theo Ngọc phả Hùng Vương ghi chép lại vào thời Hồng Đức hậu Lê thì từ thời nhà Đinh, nhà Tiền Lê, nhà Lý, nhà Trần rồi đến Hậu Lê vẫn cùng hương khói trong ngôi đền. Đây là nơi nhân dân toàn quốc đến lễ bái để tưởng nhớ công lao của Đấng Thánh Tổ xưa.

Ngày giỗ Hùng Vương cũng được các triều đại phong kiến công nhận là một trong những ngày quốc lễ của nước ta. Từ xa xưa, các triều đại quân chủ và phong kiến Việt Nam đã quản lý Đền Hùng theo cách giao thẳng cho dân sở tại trông nom, sửa chữa và cúng bái.

2. Các hoạt động văn hóa ngày giỗ tổ Hùng Vương ngày 10 tháng 3 âm lịch

Lễ giỗ tổ Hùng Vương được diễn ra vào ngày 10 tháng 3 âm lịch. Tuy nhiên, lễ hội thực chất đã được diễn ra từ hàng tuần trước đó với các phong tục như đâm đuống (đánh trống đồng) của dân tộc Mường. Hành hương tưởng niệm các vua Hùng và kết thúc vào ngày 10 tháng 3 âm lịch với lễ rước kiệu và dâng hương trên đền Thượng.

+ Phần lễ giỗ tổ Hùng Vương

Có 2 lễ được cử hành cùng thời điểm trong ngày chính hội:

– Lễ rước kiệu vua: Đám rước kiệu gồm cờ, hoa, lọng, kiệu, nhiều màu sắc, trang phục truyền thống xuất phát từ dưới chân núi rồi lần lượt đi qua các đền để tới đền Thượng. Nơi làm lễ dâng hương.

– Lễ dâng hương: Người hành hương sẽ đến đền Hùng vì nhu cầu của đời sống tâm linh. Mỗi người đều thắp lên vài nén hương khi đến với đất Tổ nhằm để nhờ làn khói hương nói hộ những điều tâm niệm của mình với tổ tiên.

+ Phần hội giỗ tổ Hùng Vương

Ở phần hội, sẽ có nhiều trò chơi dân gian được tổ chức trong dịp Lễ lớn của dân tộc này. Đó thường là những cuộc thi hát xoan (hát ghẹo) - một hình thức dân ca đặc biệt của Phú Thọ.

Bên cạnh đó, các cuộc thi vật, thi kéo co, hay thi bơi trải ở ngã ba sông Bạch Hạc, nơi các vua Hùng luyện tập các đoàn thủy binh luyện chiến.

3. Lịch nghỉ lễ giỗ tổ Hùng Vương 2021 rơi vào ngày nào?

Dịp giỗ tổ Hùng Vương (10/03 Âm lịch) năm nay sẽ rơi vào ngày thứ Tư, 21/04/2021 Dương lịch. Cả nước sẽ được nghỉ 1 ngày trong ngày lễ này. Tất cả người lao động sẽ được nghỉ làm và hưởng nguyên lương. Trường hợp đi làm sẽ được coi là làm thêm giờ và được tính lương làm thêm giờ, theo Bộ luật lao động sửa đổi năm 2019.

Theo thông tin từ UBND tỉnh Phú Thọ, để bảo đảm các điều kiện phòng, chống dịch Covid-19, dịp giỗ tổ Hùng Vương năm nay, tỉnh Phú Thọ sẽ chỉ tổ chức phần lễ, dừng toàn bộ các hoạt động ở phần hội.

Theo đó, phần lễ sẽ được tổ chức với các nghi thức: Ngày 17-4 (tức mùng 6-3 âm lịch) diễn ra Lễ giỗ Quốc tổ Lạc Long Quân và dâng hương tưởng niệm Tổ Mẫu Âu Cơ; từ 8 giờ ngày 21/4 (tức mùng 10/3 âm lịch), tổ chức Lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng và Lễ dâng hoa tại bức phù điêu “Bác Hồ nói chuyện với cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn Quân Tiên Phong”.

Lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng tại các di tích thờ cúng Hùng Vương, các danh nhân, danh tướng thời Hùng Vương tại địa bàn các huyện, thành phố, thị xã trong tỉnh sẽ do Chủ tịch UBND các huyện, thành phố, thị xã chỉ đạo thực hiện theo nghi thức truyền thống, đảm bảo tính trang nghiêm, thành kính, phù hợp với tình hình thực tế công tác phòng, chống dịch bệnh.

Đây là năm thứ hai mà lễ giỗ tổ Hùng Vương chỉ tổ chức phần lễ, không tổ chức phần hội. Trước đó, năm 2020, Lễ giỗ tổ Hùng Vương cũng chỉ tổ chức 3 hoạt động lễ chính.

3. Những món ăn ngon, đặc trưng cho ngày giỗ tổ Hùng Vương 2021

+ Bánh chưng, bánh giầy

Món ăn không thể thiếu trong bữa cơm vào ngày lễ giỗ tổ Hùng Vương là bánh chưng, bánh giầy. Có nguồn gốc từ thời vua Hùng Vương thứ 6, qua hàng ngàn năm lịch sử, đến nay bánh chưng bánh giầy vẫn là một trong những món ăn tinh hoa truyền thống của người Việt.

Được chế biến chủ yếu từ gạo nếp, thịt lợn, đậu xanh, bánh chưng bánh giầy mang đến cho người thưởng thức hương vị thơm ngon đặc trưng mà khó có món bánh nào có thể thay thế được vào những ngày lễ tết. Về hình dáng, bánh chưng có hình vuông tượng trưng cho “đất”, bánh giầy có hình tròn tượng trưng cho “trời”.

+ Gà luộc

Từ lâu, hình ảnh con gà luộc đã trở nên quá quen thuộc trong mâm cơm cúng tổ tiên của người Việt. Gà luộc là món ngon không kén người ăn, lại đơn giản dễ thực hiện nên rất phù hợp để du khách thưởng thức cùng người thân trong dịp lễ giỗ tổ Hùng Vương.

Theo quan niệm dân gian, gà còn là con vật biểu trưng cho sự cương trực, mạnh mẽ. Thưởng thức món gà luộc trong ngày giỗ tổ Hùng Vương là cách để du khách cầu mong cho bản thân và gia đình có một cuộc sống may mắn, tươi đẹp. Ngoài ra, thịt gà cũng là một trong những loại thực phẩm rất giàu chất dinh dưỡng.

+ Xôi gấc

Đã ăn cùng với món gà luộc thơm ngon thì trong bữa cơm ngày giỗ tổ Hùng Vương cũng không nên để thiếu dĩa xôi gấc. Được sáng tạo từ món xôi nếp truyền thống, xôi gấc là món ăn được kết hợp chế biến cùng trái gấc tạo nên màu sắc đẹp mắt lôi cuốn.

Theo quan niệm của người dân nước ta, màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn. Trong văn hóa ẩm thực Việt Nam, xôi gấc là một trong những món ăn mang đến những điều tốt lành và cuộc sống viên mãn.

+ Cơm hạt sen

Từ lâu, cơm hạt sen đã được mệnh danh là “món ăn của bậc vương giả”. Món ăn này thường được dùng để tiến Vua vào thời kỳ phong kiến, nên chúng đòi hỏi người chế biến phải thật tỉ mỉ và có tay nghề. Trong dịp lễ Giỗ tổ Hùng Vương 10/3 sắp tới, bạn có thể tự tay chế biến món cơm hạt sen để thiết đãi những thành viên trong gia đình.

Mang đến hương vị thơm ngon đặc trưng “chốn cung đình”, cơm hạt sen là sự kết hợp hài hòa giữa nhiều loại nguyên liệu bổ dưỡng khác nhau, tạo cho người ăn cảm giác đa dạng mà không ngán. Ngoài ra, hạt sen cũng là một trong những loại thực phẩm rất tốt cho sức khỏe. Trong hạt sen có chứa nhiều chất dinh dưỡng và vitamin cần thiết thích hợp với người cao tuổi, trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.

+ Nem rán

Đây là một trong những món ăn có nguồn gốc xuất xứ từ Trung Hoa. Theo thời gian, chúng đã được người Việt Nam biến tấu lại cho hợp khẩu vị. Ngày nay, món ăn này đã trở nên không thể thiếu trong những dịp đặc biệt.

Món nem rán tùy vào vùng miền mà sẽ có những cách chế biến khác. Nếu như món nem rán ở miền Bắc có giá đỗ, củ sắn, mộc nhĩ thì khu vực miền Trung người ta lại cho thêm vào một ít bún tàu, khoai lang, trứng gà. Còn người dân miền Nam chế biến món nem rán ngon sẽ không thể thiếu cái vị bùi bùi của khoai môn và thơm thơm của hành tây.

+ Canh khổ qua nhồi thịt

Đây là món ăn không còn xa lạ với người dân Việt Nam. Trong ngày lễ Giỗ tổ Hùng Vương 10/3, để bữa cơm gia đình được đầy đủ và hấp dẫn thì mọi người có thể thực hiện món này.

Không chỉ thơm ngon, canh khổ qua nhồi thịt còn mang đến những ý nghĩa tốt đẹp. Theo quan niệm dân gian, như tên gọi, khổ qua là loại quả khi ăn vào sẽ giúp giải trừ những khó khăn muộn phiền. Cùng người thân thưởng thức tô canh khổ qua nhồi thịt trong ngày mùng 10/3 là dịp để mọi người cầu mong cho bản thân và gia đình có được một cuộc sống hạnh phúc và nhiều may mắn.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp các thông tin hữu ích cho độc giả về lịch nghỉ giỗ tổ Hùng Vương 2021 cũng như biết thêm về nguồn gốc và ý nghĩa của ngày lễ hội quan trọng của dân tộc này. Với 6 món ăn được giới thiệu, bạn có thể chế biến chúng để đãi người thân, gia đình trong ngày lễ hội.