Cây chó đẻ mọc dại đầy đường nhưng ít ai biết công dụng thần kỳ, là 'tiên dược trị bách bệnh'

Cây chó đẻ còn có một số tên gọi khác là: Diệp hạ châu, cây cau trời, cây chó đẻ răng cưa. Tên hán việt là: Trân châu thảo, hiệp hậu châu, nhật khai dạ bế. Tên khoa học là Phyllanthus urinaria L, họ Thầu Dầu, là loại cây khá phổ biến ở các miền quê Việt Nam. Chúng thường mọc hoang ở ven đường, những cánh đồng khô, vùng đất hoang hoặc bìa rừng. 

Cây chó đẻ chứa chất đắng, ancaloit, flavonoit, tannin, phenol, tritecper, a-xit hữu cơ và nhiều thành phần khác. Người ta sử dụng toàn cây chó đẻ, chỉ bỏ phần rễ, rửa sạch dùng tươi hoặc khô để làm thuốc chữa bệnh.

Theo Đông y, cây chó đẻ có vị đắng, hơi ngọt. Là vị thuốc có tính mát. Có khả năng thanh can nhiệt, lợi tiểu, lương huyết, giải độc, sát trùng.

Theo kinh nghiệm người dân nhiều vùng thì cây chó đẻ được dùng để trị mụn nhọt, giải độc rắn cắn. Vừa dùng ngoài vừa uống trong được. Đặc biệt diệp hạ châu có tác dụng tốt trong điều trị các bệnh gan, bệnh ngoài da, tiểu đường, viêm ruột, viêm phụ khoa…

Không chỉ được sử dụng trong y học cổ truyền, cây chó đẻ cũng đã được nghiên cứu trên cơ sở khoa học và được ứng dụng trong nhiều chế phẩm chữa bệnh.

Dưới đây là một số tác dụng chữa bệnh của cây chó đẻ.

Chữa bệnh gan

Cây chó đẻ có tác dụng bảo vệ tế bào gan và có kháng virus viêm gan B.

Để điều trị viêm gan, thường được phối hợp với một vài vị thuốc khác. Dưới đây là bài thuốc chữa viêm gan vàng da bằng cây chó đẻ.

Cây chó đẻ 40g, mã đề 12g, chí tử 12g, nhân trần 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống liên tục 30 ngày, lưu ý phụ nữ có thai không uống thuốc có cây chó đẻ.

Miễn dịch, tăng đề kháng

Cao lỏng từ cây chó đẻ được chứng minh về hiệu quả ức chế sự phát triển của virus HIV bằng cách ngăn chặn quá trình nhân đôi của virus.

Trị các bệnh tiêu hóa 

Các hoạt chất trong cây chó đẻ có khả năng kích thích trung tiện, ăn uống ngon miệng và thúc đẩy hoạt động tiêu hóa. Hiện nay, dược liệu được ứng dụng trong nhiều chế phẩm chữa táo bón, viêm gan, vàng da, viêm đại tràng và đau dạ dày.

Trị mụn nhọt sưng đau

Dùng chó đẻ răng cưa một nắm với một ít muối giã nhỏ, đổ nước sôi, vắt lấy nước cốt uống, bã đắp chỗ đau (bách gia trân tàng).

Điều trị sỏi tiết niệu

Cây chó đẻ giúp phá vỡ hoặc giảm kích thước của sỏi hình thành trong đường tiết niệu. Trong một nghiên cứu năm 2018 với 56 người tham gia, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng cây chó đẻ có thể làm giảm kích thước của những viên sỏi này. Họ cũng phát hiện ra rằng loại cây này hỗ trợ việc loại bỏ magiê và kali khỏi cơ thể qua nước tiểu.

Điều trị tiểu đường

Bệnh tiểu đường: Một nghiên cứu năm 2010 cho thấy, cây chó đẻ có thể được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng chiết xuất của cây có thể giúp giảm lượng đường trong máu lúc đói và ngăn ngừa lượng đường trong máu tăng đột biến.

Làm giảm đường huyết

Thực nghiệm vào năm 1995 trên các bệnh nhân tiểu đường nhận thấy, sử dụng cây chó đẻ liên tục trong 10 ngày có thể làm giảm lượng đường huyết đáng kể.

Giảm đau 

Thực nghiệm cho thấy, cây chó đẻ có tác dụng giảm đau mạnh gấp 3 lần so với Morphin và gấp 4 lần so với Indomethacin. Tác dụng giảm đau được xác định là do sự hiện diện của hỗn hợp steroid (beta-sitosterol, stigmasterol), ester ethyl và acid gallic có trong dược liệu.

Lưu ý khi sử dụng cây chó đẻ

Cây chó đẻ đem lại nhiều công dụng đối với sức khỏe. Tuy nhiên nếu sử dụng không đúng cách, dược liệu này có thể gây ra một số rủi ro và tác dụng không mong muốn.

Không được dùng nếu không mắc bệnh về gan mật

Đối với những người mắc các bệnh về gan hoặc mật thì việc sử dụng chó đẻ răng cưa hỗ trợ điều trị sẽ rất tốt. Tuy nhiên đây là loại cây chữa bệnh, không nên uống hàng ngày để phòng bệnh, vì với người bình thường rất dễ gây tổn thương, mất cân bằng chức năng gan, mật,.. từ đó rất dễ dẫn đến chai gan, xơ gan.

Không được sử dụng để sắc nước uống hàng ngày

Đây là loại cây chữa bệnh, không có tác dụng làm thuốc bổ vì vậy bạn không được tự ý sắc nước uống hằng ngày. Việc lạm dụng có nguy cơ làm phá vỡ hồng huyết cầu, từ đấy làm suy giảm hệ miễn dịch, hư hại chức năng gan.

Người tỳ vị hư hàn không nên dùng

Cây chó đẻ có tính mát dễ làm nặng thêm tình trạng tiêu hóa không tốt của người bệnh.

Phụ nữ có thai cũng không được dùng

Cây chó đẻ có tác dụng gây co mạch máu và tử cung dễ gây trụy thai.

Không nên uống một mình cây chó đẻ

Cần phối hợp cây chó đẻ các vị thuốc khác. Cây chó đẻ có tác dụng phụ gây giảm hồng cầu, hạ huyết áp và tăng nguy cơ gây suy giảm miễn dịch.

Cây chó đẻ là một vị thuốc mọc hoang ngoài tự nhiên rất nhiều, được bán với giá thành rẻ. Vì thế rất nhiều người đã tự mua về đun nước uống. Điều này có thể gây nguy hại đến sức khỏe của người sử dụng. Đặc biệt lưu ý không nên sử dụng cây chó đẻ nếu không có chỉ định của bác sĩ hoặc thầy thuốc.