Mỗi năm một lần, mía vàng trở thành vật phẩm "hot" mà nhà nhà tranh nhau mua để cúng vía Trời mùng 9 tháng Giêng.
Một đoạn nhỏ trên Lê Quang Sung, Quận 6, TP.HCM hàng chục năm nay mỗi năm một lần, trở thành "chợ mía" trong vòng 2 ngày thu hút cực đông khách hàng. Theo người dân ở đây, cứ vào chiều mùng 7 cho đến ngả trưa mùng 8 Tết, sẽ có nhiều tiểu thương "thời vụ" xuất hiện chớp nhoáng kinh doanh mía vàng trong vòng chưa tới 24 giờ là trả mặt bằng, dọn hàng đóng cửa.
Ghé vào sáng mùng 8 Tết năm 2023 Quý Mão, khá bất ngờ khi vừa rạng sáng mà mọi người đã dậy rất sớm, tấp nập cả một khu. Người thì chọn mía thẳng đẹp, người thì chống hai ba cây mía thẳng lên trời để cố đo bằng được độ ngang nhau, người bán thì nhanh tay phụ kê mía vào vai cho khách mà người mua cũng vui vẻ chẳng kì kèo trả giá gì vì coi đây là "lễ vật" linh thiêng.
Nhiều tập tục của Tết Âm lịch Việt Nam đều xoanh quay mong ước ấm no, tài lộc, mà tục mua mía vàng cho lễ vía Trời vào mùng 9 tháng Giêng là một trong số đó. Lễ vía Trời hay còn gọi là lễ vía Ngọc Hoàng có nguồn gốc từ người Hoa di cư đến phương Nam của Việt Nam. Vì năm mới là thời khắc khởi đầu của vạn vật, khởi đầu cho hy vọng và bắu đầu xây dựng, làm ăn cho một cuộc sống khấm khá, phát triển hơn. Vì vậy nghi lễ cúng vía Trời trước khi bắt đầu bắt tay làm việc sẽ để mong cầu nhiều phước lành, >sức khỏe, suôn sẻ, may mắn trong công việc và cuộc sống.
Lễ vật cúng vào mùng 9 Tết sẽ bao gồm nhang, đèn, hoa, trà (hay nước lã) kèm theo đồ vàng mã và nhất thiết phải có "vàng" thọ, "vàng" ông trời, một cặp thùng giấy, đường đổ khuôn và không thể thiếu mía vàng. Một khách hàng cao tuổi cho biết: "Lễ này nhằm mong cầu sức khoẻ, may mắn, thuận lợi trong công việc và phát tài, phát lộc cho năm mới. Mía phải chưng đủ cặp, thẳng, suôn, màu vàng đẹp và còn nguyên ngọn thì mới được. Cúng mía vàng như tượng trưng cho chiếc thang lên trời."
Sáng sớm mùng 8 Tết, không nhà nào quên thức dậy sớm để đi lựa mía vàng, mua đồ lễ vật về chuẩn bị cho ngày mai lễ cúng được chỉn chu. Có nhà muốn chọn được mía đẹp, màu sặc sỡ, cao đủ 2 mét và dáng thẳng thì còn đi lựa mua mía vào tối muộn mùng 7, vừa lúc các xe chở mía của tiểu thương kịp mở hàng.
Chị Hương, ở Quận 11, TPHCM cho biết: "Lễ vía Ngọc Hoàng làm sao mà quên được, Tết nhất khâu nào quên thì quên, phong tục kiêng cử nào bỏ qua thì bỏ, chứ lễ vía Ngọc Hoàng chắc chắn là không. Lễ cúng này khi mình sinh ra đã thấy ba má cúng, đến giờ mình có cháu ngoại vẫn cúng thường niên. Mỗi lần vợ chồng mình đi mua sẽ mua 4 cặp mía cho cả nhà luôn, năm nào cũng vậy."
Năm nào mình cũng dậy sớm chở mẹ ra chợ mua mía vàng vì mình rất thích không khí mọi người chọn lựa vào ngày này. Không khí khác hẳn cùng mẹ đi chợ ngày thường lắm, vì "món hàng" này khá đẹp và cách mọi người lựa cũng khá thú vị (anh cười). Và bởi vì dù đông người có chen chúc nhau nhưng không ai cọc cằn, ai cũng vui vẻ hồ hởi chọn mía, nói chuyện với nhau dù quen dù lạ dễ thương lắm. Chắc vì mọi người vừa ăn Tết xong, cũng vui vẻ trong lòng mà cũng chắc vì mua mía cúng Ngọc Hoàng cầu tốt lành, nên mọi thứ đều hoan hỉ hơn." - Anh Hoàng sống tại Quận 8, TPHCM chia sẻ.
Giá mía năm nay đã lên đến 70.000đ một cặp, tăng khoảng 10.000đ - 20.000đ so với năm trước, và dù có mua số lượng lớn lên đến 5 cặp hay hơn, mức giá vẫn không được giảm. Thế nhưng vì là vật phẩm cúng Trời để cầu mong điều tốt đẹp, cũng không phải món hàng tiền triệu đắt tiền, nên cũng không ai muốn mặc cả ít nhiều.
Một tiểu thương cho biết: "Mọi năm khuya mùng 7 mình mới chở hàng lên, năm nay bán sớm, chiều tối mùng 7 đã có mặt ở đây rồi. Mình nhập tầm khoảng 3000-4000 cặp mía, không biết chính xác được, nhưng phải chở nhiều xe. Thường mọi năm sẽ bán đến trưa khoảng 12 giờ mùng 8 là hết, năm nay nếu hết sớm thì về sớm hơn."
"Năm nay tình hình buôn bán không mạnh nên mình không nhập nhiều, bán khoảng tầm 2000-3000 cặp mía, tức là khoảng 5000-6000 cây gì đó. Mình vận chuyển mía từ Tiền Giang lên, khó nhất là giữ cho cây mía còn nguyên vẹn, không bị trầy xướt nhiều, lá mía vẫn xanh và không bị dập nát. Thế nên mức giá bán còn phải tính cho khâu vận chuyển nữa, và đây là mía hàng tuyển đẹp để cúng, nên giá phải khác mía bình thường." - Chủ vựa mía ở đoạn đường Lê Quang Sung cho hay.
Có khoảng 5-6 chủ vựa bán mía ở "khu chợ" này, và bình quân mỗi hàng đều bán ra khoảng 3000 cặp mía vàng cho người dân, mỗi cặp giá 70.000đ, vị chi doanh thu mỗi tiểu thương chỉ từ tối mùng 7 đến trưa mùng 8 đã rơi khoảng hơn 200 triệu.
Với giá mía vàng bán lẻ vào ngày bình thường chỉ khoảng 7000đ - 10.000đ một cây, mà vào ngày này lại độn lên gấp 5 lần, chưa tính cũng có thể tưởng tượng được số số tiền lãi thật sự kinh khủng. Tất nhiên, còn phải kể đến sự chênh lệch thất thoát giữa mía hàng tuyển đẹp còn nguyên lá ngọn và mía vàng trồng chung trong vườn. Nhưng phải xét lại, các tiểu thương ở đây sẽ được giá mía buôn rẻ hơn hoặc chính họ là nông dân trồng và vận chuyển bán trực tiếp cho người dân không qua trung gian nào cả.
Trong một năm 365 ngày, chỉ có đúng nửa ngày từ tối mùng 7 đến trưa mùng 8 Tết là thời cơ vàng, nếu biết tính toán làm ăn, lãi từ nghề bán mía vàng này rơi đến vài chục triệu là dễ - con số mà chưa kịp cúng vía Ngọc Hoàng để cầu làm ăn phát đạt, các tiểu thương đã nương theo Ngọc Hoàng mà giàu sụ.
Ai kinh doanh mía vàng cũng có thể thu bộn tiền?
- Những người phù hợp với công việc này: Các tiểu thương, nông dân, lao động tự do hoặc dân văn phòng có thời gian vào mùng 6 - mùng 8 Tết.
- Cách kinh doanh: Biết nơi để mua sỉ mía vàng, biết cách điều phối vận chuyển và bán lẻ.
- Cách bán: Bán trực tiếp tại đoạn đường Lê Quang Sung hoặc những nơi mua bán, họp chợ.
- Vốn bỏ ra: Dao động từ 20 triệu trở lên, chưa tính chi phí vận chuyển.
- Nhu cầu: Là mặt hàng hút khách chỉ trong 2 ngày mùng 7 và mùng 8 Tết nên có thể tận dụng kiếm thêm vào dịp này, ngày thường không có khả năng thu lợi nhuận cao và lâu dài.