ThS.BS Nguyễn Thị Cúc, Trung tâm Đột quỵ não, BV TƯ Quân đội 108 cho biết, nữ bệnh nhân Hoàng Ngọc Lan, 18 tuổi có tiền sử hay đau đầu nhưng chủ quan không đi khám.

Một buổi chiều, Lan đột ngột đau đầu dữ dội, nôn nhiều lần, ý thức chậm dần rồi mất hẳn, được chuyển đến khoa Cấp cứu, BV TƯ Quân đội 108.  5 tiếng sau đó Lan rơi vào tình trạng hôn mê sâu, điểm Glasgow chỉ còn 6/15 điểm, đồng tử mắt trái 3mm, mắt phải 2 mm, phản xạ đồng tử với ánh sáng âm tính, liệt tứ chi.

Ngay lập tức, bác sĩ chỉ định chụp cắt lớp vi tính sọ não và mạch não, kết luận >đột quỵ não, tổn thương chảy máu toàn bộ hệ thống não thất, biến chứng giãn não thất. Nguyên nhân chảy máu do vỡ dị dạng thông động tĩnh mạch (AVM) cạnh não thất bên bên trái, Graeb 4 điểm.

Bệnh nhân có nguy cơ tử vong rất cao nếu không được cấp cứu kịp thời.

Sau khi hội chẩn, Trung tâm Đột quỵ não, BV 108 đã quyết định kết hợp nhiều phương pháp điều trị gồm: Can thiệp mạch qua da nút khối dị dạng mạch não bằng keo sinh học, sau đó phẫu thuật đặt dẫn lưu não thất mở, bơm thuốc tiêu sợi huyết Alteplase theo liệu trình, hồi sức tích cực nội khoa.

Bệnh nhân sau tiêm thuốc tiêu huyết khối rtPA đến liều thứ 7 đạt hiệu quả, được rút dẫn lưu não thất sau 7 ngày, không có biến chứng nhiễm khuẩn.

Bệnh nhân sau đó tiến triển khá hơn, gọi mở mắt, điểm Glasgow tăng lên 9 điểm, chưa thể làm theo y lệnh nhưng khi kích thích đau, chân đã có cảm giác, bệnh nhân tự thở qua lỗ mở khí quản.

Tuy nhiên sang ngày thứ 31, bệnh nhân tiến triển xấu hơn, điểm Glasgow tụt xuống còn 7-8 điểm, phải thở máy, đồng tử 2 bên đều 1,5 mm, phản xạ ánh sáng yếu.

Hình ảnh trên phim chụp cắt lớp vi tính sọ não phát hiện giãn toàn bộ các não thất, nguyên nhân do tổn thương các hạt màng nhện làm giảm khả năng hấp thu dịch não tủy. Bệnh nhân tiếp tục được chỉ định phẫu thuật đặt dẫn lưu não thất ổ bụng.

Sau phẫu thuật, bệnh nhân có cải thiện rõ về lâm sàng, ý thức tốt dần lên, có thể làm theo y lệnh, các cơn gồng cứng toàn thân giảm, không còn xoắn vặn tay, chân.

40 ngày sau khi khởi phát, bệnh nhân được rút ống shiley ở khí quản, được xuất viện sau đó trong tình trạng tỉnh, nói được, tuy nhiên tứ chi còn yếu.

Mới đây, Lan đến khám sau 2 tháng xuất viện cho thấy bệnh nhân hồi phục tốt hoàn toàn về trí nhớ, cơ tay 2 bên đã đạt 4/5, cơ chân đạt 3/5, đã có thể tự đi lại và làm các việc nhẹ, tự chăm sóc bản thân và sẽ tiếp tục tập hồi phục chức năng.

Theo BS Cúc, trường hợp bệnh nhân Lan bị đột quỵ não rất nặng, nhưng nhờ kết hợp nhiều phương pháp, bệnh nhân hồi phục rất tốt.

Mạch máu não phình to nhưng không biết

Đột quỵ là căn bệnh có nguy cơ tử vong cao thứ 3 sau tim mạch, ung thư và đứng hàng đầu về tỉ lệ tàn tật.

Báo cáo của Tổ chức Đột quỵ thế giới (WSO) năm 2016 cho thấy, mỗi năm thế giới có 17 triệu ca đột quỵ, trong đó 6 triệu trường hợp tử vong, 5 triệu người sống sót với các di chứng gây tàn tật trong thời gian dài, thậm chí vĩnh viễn.

Tại Việt Nam, số liệu tổng hợp từ các BV có khoa thần kinh trên cả nước trong 3 năm gần đây cho thấy, số bệnh nhân nhập viện vì đột quỵ ngày càng tăng, từ 1,7% lên 2,5%, trong đó tỉ lệ nam giới gấp 4 lần nữ, tương đương khoảng 200.000 ca mắc mới đột quỵ mỗi năm, trong đó khoảng 50% sẽ tử vong.

Theo các nghiên cứu, chảy máu não chiếm 10-15% các trường hợp đột quỵ não hàng năm trên thế giới, trong đó phổ biến nhất là chảy máu não thất (chiếm 40%). Trường hợp bị chảy máu não thất, tỉ lệ tử vong trong vòng 30 ngày lên tới 40-80%.

Nguyên nhân gây chảy máu não thường do dị dạng mạch máu, phình động mạch trong não thất, bệnh đông máu, lạm dụng thuốc cường giao cảm...

PGS.TS Lương Tuấn Khanh, Giám đốc TT Phục hồi chức năng, BV Bạch Mai cho biết, tình hình đột quỵ não tại Việt Nam hiện nay ngày càng có xu hướng trẻ hoá, rất nhiều bệnh nhân dưới 30 tuổi. Theo thống kê, số bệnh nhân trẻ bị đột quỵ mỗi năm tăng khoảng 2%, tỉ lệ mắc ở nam giới cao gấp 4 lần nữ.

Trong đó có rất nhiều trường hợp bị đột quỵ khi mới đang là học sinh, sinh viên, nguyên nhân do vỡ mạch máu não do dị dạng mạch.

Tỉ lệ bị dị dạng động tĩnh mạch não trong cộng đồng dưới 1%, là bệnh rất nguy hiểm nhưng các triệu chứng thường rất mơ hồ.

Hầu hết những trường hợp này chỉ đến khi vỡ mới biết do mạch máu phình bẩm sinh, to dần theo thời gian. Một số bệnh nhân có những dấu hiệu báo trước như đau đầu, nhưng thường bị bỏ qua vì nghĩ đến nguyên nhân khác.

Do đó, vỡi những bệnh nhân đau đầu dữ dội thời gian dài cần chụp CT não hoặc cộng hưởng từ để kiểm tra vì đau đầu có nhiều nguyên nhân.

Trường hợp phát hiện phình động mạch não, nếu kích thước nhỏ dưới 3 mm, không cần can thiệp. Những trường hợp phải can thiệp, tùy kích thước, bác sĩ sẽ đặt các vòng coil hoặc đặt stent chuyển dòng để giảm áp lực.

* Tên bệnh nhân đã được thay đổi.