Chưng hoa trên bàn thờ là phong tục không thể thiếu của mỗi gia đình người Việt với ý nghĩa bày tỏ lòng biết ơn và cầu may mắn tài lộc. Tuy nhiên, không phải loại hoa nào cũng phù hợp để dâng lên bàn thờ tổ tiên.
Hoa cúc được xếp thứ hai trong tứ quý tùng, cúc, trúc, mai. Cúc tượng trưng cho sự trường thọ, phúc lộc, may mắn. Đây còn được xem là loài hoa thể hiện cho lòng hiếu thảo. Vì vậy, >hoa cúc vàng là loài hoa cắm bàn thờ phổ biến trong các gia đình Việt. Đặt bình> hoa cúc vàng trên bàn thờ thể hiện mong muốn cầu cho những điều may mắn, tốt lành về với gia đình.
Trong họ hoa cúc có nhiều loại như cúc đại đóa, cúc chi, cúc thược dược, cúc vạn thọ, cúc trứng, cúc khổng tước... Và cúc cũng có nhiều màu trắng, vàng, xanh, đỏ, tím, cam... Hoa cúc được dùng thắp hương thường là cúc đại đóa vàng hoặc cúc trứng, cúc đồng tiền vàng.
Hoa cúc nhiều cánh thể hiện sự tài lộc trường thọ, và mang lại may mắn phúc lộc cho gia chủ. Hoa cúc gắn liền với sự tích người con hiếu thảo mong mẹ sống lâu đã ngồi xé nhỏ nững cánh hoa, mỗi cánh hoa là người mẹ thọ thêm 1 tuổi. Bởi thế hoa cúc gắn liền với sự hiếu thảo và sự tôn kính cha mẹ tổ tiên ông bà.
Hoa cúc vàng có màu sắc vàng ấm áp, biểu trưng cho màu sắc rực rỡ, may mắn tài lộc. Khi cắm hoa cúc vàng trên ban thờ cũng tăng tính thẩm mỹ trong thờ cúng, bởi ban thờ thường màu gỗ trầm, cúng phẩm thường có chuối xanh, táo đỏ, bưởi vàng, hoa quả cam quýt màu sắc sặc sỡ. Thế nên hoa cúc vàng sẽ tôn lên sự hài hòa ngũ hành của ban thờ.
Hoa cúc trắng trong dân gian là loài hoa thể hiện nét u buồn, nhạt màu. Trong văn hóa á đông màu trắng là màu của tang tóc chia ly chết chóc. Thế nên hoa cúc trắng thường dùng để viếng đám tang. Bởi vậy cúc trắng thể hiện sự không may mắn, chia ly, buồn, mất mát. Nên cúc trắng chỉ được dùng khi đi viếng người chết, tảo mộ, không dùng trang trí nhà cửa và không dùng trong thắp hương gia tiên, đặc biệt dịp Tết không dùng cúc trắng.
Hoa cúc trắng gợi tới nỗi buồn mất mát, tang tóc nên chỉ viếng mộ hoặc dùng trong đám tang, không dùng trên ban thờ gia tiên, Thần Phật
Hoa cúc các màu khác như tím, xanh, đỏ... thường là hoa nhỏ không mang được nét đẹp trang trọng nên thường dùng để trang trí phòng khách không dùng để thắp hương. Những hoa cúc này thường nhanh héo hơn và bông bé không mang ý nghĩa tài lộc như cúc vàng. Hơn nữa cúc nhiều màu thắp hương không mang ý nghĩa trang trọng, nghiêm túc trên ban thờ.
Một số lưu ý khi cắm hoa cúc thờ
- Nên chọn số cành là số lẻ, bởi quan niệm số lẻ là dương, số chẵn là âm. Thắp hương gia tiên cầu mong may mắn nên dùng số lẻ để thể hiện sự phát triển
- Hoa cúc mua thắp hương nên mua hoa sắp nở không nên chọn hoa quá non hoặc đã nở xòe
- Hoa cúc thắp hương cần được chú ý cẩn trọng khi mua những cành có nhiều lá bị nhiễm phân lân thì trước khi cắm vào bình nên rửa lá cho sạch.
- Sau khi thắp hương nên hạ bình hoa tránh để hoa héo trên ban thờ và tránh để nước trong bình hoa bị thối sẽ gây ô uế ban thờ.