Nghệ sĩ >Kim Xuyến bắt đầu hoạt động nghệ thuật tại Nhà hát Kịch Hà Nội từ năm 1962. Với khuôn mặt phúc hậu, bà ghi dấu ấn với nhiều vai diễn trên sân khấu kịch và cả phim truyền hình. Các vở kịch bà tham gia gồm: Hà Nội mùa đông năm 46, Hoa và cỏ dại, Bức tranh mùa gặt, Tiền tuyến gọi, Kỷ niệm những ngày nghiệt ngã... Ngoài ra, các phim truyền hình có sự góp mặt của nghệ sĩ Kim Xuyến cũng khá nhiều: Đông - Ky ra phố, Nửa vầng trăng còn lại, Con sẽ làm cô chủ, Năm ngày làm thượng đế, Canh bạc…

Dù hầu hết những vai diễn của nghệ sĩ Kim Xuyến đều là tuyến phụ. Tuy nhiên, theo bà, người nghệ sĩ không nhất thiết thành công khi được vào những vai chính mà quan trọng là người ta có biết biến cái nhược điểm thành ưu điểm của mình. Kim Xuyến gây ấn tượng trong những vai thứ phản diện.

Trên phim là vậy nhưng ngoài đời, nữ nghệ sĩ lại có tính cách hài hước, hay là trung tâm của câu chuyện, pha trò cho người khác. Bạn bè nhận xét chưa ai nghe bà nói nặng lấy một lời, kể cả khi nóng giận nhất.

Nghệ sĩ Kim Xuyến vẫn say mê nghệ thuật dù hiện tại đã bước sang tuổi tuổi 78. Trong một bài phỏng vấn, nữ nghệ sĩ cho biết: "Lương hưu của tôi giờ được 5 triệu đồng, nếu có phim hay, tôi vẫn đi làm để vui và đỡ nhớ nghề. Tôi tham gia >phim ảnh hoặc tiểu phẩm cũng không phải vì tiền bạc. Tiền thù lao cho một vai phụ nhiều khi không đủ xăng xe đi lại nhưng tôi vẫn thích.

Nhiều tuổi rồi nên tôi mắc nhiều bệnh lắm, không mạnh khoẻ như trước, nhiều hôm trái gió trở trời là nằm bệt một chỗ nhưng vì quá yêu nghề nên ai mời đóng vai gì tôi cũng nhận lời, xa mấy vẫn đi. Có những hôm 8 - 9h tối mà đạo diễn gọi, tôi vẫn đi xe máy tới phim trường".

Ngoài niềm đam mê diễn xuất, >NS Kim Xuyến còn được ngưỡng mộ bởi tính chung thủy, hết lòng vì chồng con. Bà bén duyên với chồng năm 19 tuổi, trong một trận bóng đá giao hữu. Khi ấy, Kim Xuyến là nghệ sĩ của Đoàn văn công Hà Nội, chồng bà là thành viên của đội bóng pháo binh. Họ về chung một nhà năm Kim Xuyến 20 tuổi qua buổi lễ đơn giản, chỉ có buồng cau làm sính lễ. Cả hai có với nhau 3 con (2 gái và 1 trai).

Hai cô con gái lớn của Kim Xuyến đã định cư ở Đức nhiều năm nay, còn cậu con trai sau khi tốt nghiệp đại học giờ làm bình luận viên thể thao. Nghỉ hưu, thôi mở cửa hàng áo cưới, nghệ sĩ Kim Xuyến chưa kịp sang Đức thăm các con thì người chồng đầu gối tay ấp với bà bị tai biến. Suốt 19 năm ròng rã, bà tự tay chăm sóc ông từ bữa ăn, giấc ngủ, đưa ông đi vật lý trị liệu, giúp ông >luyện tập hàng ngày... đến ngày ông mất. Nhiều người ngưỡng mộ bà nhiều năm chăm chồng bạo bệnh nhưng không hề phàn nàn, kêu ca. Với bà, ai ở hoàn cảnh đó cũng sẽ như mình.

Năm nay, một cái Tết vắng người chồng thân thương, nghệ sĩ Kim Xuyến chia sẻ bà chấp nhận thực tế đó. "Con người chết đi, sẽ đi về trái tim của những người đang sống. Có mặt trong nhau, là sự tiếp nối của nhau, nên ta sống không chỉ cho chính mình nữa. Ta cần sống cho cả những người đã khuất đang còn trong trái tim ta, sống sao xứng đáng, không hổ thẹn với người đã đi xa" - bà tâm niệm.

Dù biết sẽ có ngày phải chia xa nhưng bà vẫn cảm thấy trống trải. Gần đây, bà dự sự kiện nhiều hơn, cũng là để vơi đi nỗi buồn. Bà cũng khoe một vật bất ly thân để kỉ niệm về người chồng quá cố là một tấm ảnh đen trắng được ép plastic cẩn thận. Bà tâm sự: "Từ ngày ông ấy mất, tôi treo khắp nhà những bức ảnh lúc còn trẻ của chúng tôi. Cả trong ví, tôi cũng để một bức ảnh như nhắc nhở mình và con cháu về tình nghĩa vợ chồng thuỷ chung, cũng như thấy ông ấy ở gần bên. Đi bất cứ đâu, tôi đều mang ảnh ra ngắm nghía, tâm sự với ông mọi điều xảy ra trong cuộc sống. Tuổi này rồi, con cái chăm sóc tới mấy cũng không bằng người bạn tâm tình kề bên".