Ngoài đền chùa cổ kính, hang động kỳ ảo, thiên nhiên phóng khoáng, giàu cỏ cây, chim thú, cây thuốc… Hương Sơn còn có đặc sản mời khách thập phương thưởng thức để tỏ tấm lòng thơm thảo nơi đất Phật, đó là quả mơ- thường gọi là mơ Chùa Hương hoặc mơ Hương Sơn (xã Hương Sơn, Mỹ Đức, Hà Nội).
Ngoài chức năng để giải khát, chế rượu, mơ còn có công dụng chữa một số bệnh. Theo sách thuốc cổ, >quả mơ có vị chua, tính hàn, không độc, trừ nhiệt, chỉ huyết, sinh tâm dịch (nước bọt), lợi cuống họng, trị chứng phong, tiêu đờm, khó thở, phù thũng, trị giun, nên được chế biến thành nhiều loại thuốc, trong đó có ô mai.
>Mơ Hương Sơn mang vị thanh chua hòa quyện với vị ngọt lành của đất và người nơi đây.Theo lời kể của một nông dân trồng mơ lâu năm: “Trước đây, mơ mọc tự nhiên rất nhiều bên những vách đá vôi trong rừng. Sau này, người dân ươm hạt để trồng, dần tạo thành những rừng mơ như bây giờ. Ngày bé, tôi vẫn nghe ông bà kể rằng, rất nhiều du khách khi qua rừng mơ, đã bị rung động bởi vẻ đẹp mà tạo nên những vần thơ đi cùng năm tháng, nhất là bài “Cô hái mơ” của nhà thơ Nguyễn Bính”.
Ở Hương Sơn có rất nhiều vùng trồng Mơ nhưng có lẽ nổi tiếng nhất là Mơ làng Yên Vĩ. Mơ Yên Vĩ có đặc trưng thơm dìu dịu, căng mọng, chín vàng. Mơ được trồng trên các sườn núi, tạo thành tạo nên cảnh sắc hữu tình khó ai có thể kiềm lòng.
Đặc sản mơ Hương sơn giờ đây đã được nhiều người biết đến, trở thành mặt hàng xuất khẩu ra thị trường thế giới
Như câu nói của Danh y Tuệ Tĩnh Thiền sư ở trên, trái mơ Hương Sơn được xem là đặc sản của vùng miền. Có lẽ, vùng đất khô cằn này thực sự hợp với điều kiện cần thiết để phát triển và mang lại trái mơ ngon, chua mà không chát, quả đẹp vàng óng.
Trái mơ Hương Sơn có các loại:
– Mơ nứa: có đặc điểm quả to, dáng tròn, có nhiều nước, màu da hơi bạc. Cây thưa quả, ít trái.
– Mơ đào: Trái mơ to, dáng đầu nhọn trông giống quả đào, cây sai trái.
– Mơ mép giải hay chấm son: Trái mơ không to, trên thân trái có chấm đỏ. Cây sai trái.
– Mơ bồ hóng: Trái mơ có chấm đen, khi gió nồm về thì chỗ chấm đen này bị nẫu nên ít người trồng.
Trái mơ đặc sản Hương Sơn nếu là người tinh ý sẽ nhận ra trái thưa vị hơi đắng là cây mơ mọc ở giữa thun, những trái vừa sai, vừa nhỏ chắc, lại giòn là những cây mọc ở sườn và cật núi.
Mơ Hương Sơn ra hoa vào tháng 12, đến tháng 4 năm sau thì mơ bắt đầu chín, quả vàng ươm, tròn căng,hạt nhỏ cùi dày, hạt nhỏ, có hương thơm dịu, vị chua thanh…Ở Hương Sơn có 4 loại mơ: Mơ đào quả to có đầu nhọn giống như quả đào, mơ nứa có quả to tròn, nhiều nước, màu hơi trắng; mơ bồ hóng lại có chấm đen ở quả, mã không đẹp như các loại mơ khác và cuối cùng là loại mơ ngon nhất mơ chấm son.
Theo những nghiên cứu khác, thì mơ Hương Sơn có hai loại chính là mơ đồng bằng và mơ núi đá vôi. Mơ đồng bằng có hình dáng to mập, bầu bĩnh song hạt to, thịt mỏng, ít chua. Còn mơ núi đá vôi thì hình thon,cùi dày hạt nhỏ, dáng chắc, không những chua mà còn có mùi thơm.
Trong quả mơ chứa rất nhiều các loại vitamin và khoáng chất. Trung bình trong mỗi 100g mơ tươi (khoảng 2 quả mơ) có chứa 48 kcal và: Đường: 9g; Chất xơ: 2g; Chất béo: 0,4g; Chất đạm: 1,4g; Sắt: 0,4mg; Vitamin A: 12%; Vitamin E: 8%; Vitamin C: 12%
Ngoài ra trong thịt của quả mơ có tới 2,5% là các axit amin, chủ yếu là: axit xirtric, axit tatric, chính là các chất đã được chiết xuất ra để tác dụng kháng vi trùng lao Mycobacterium tuberculosis.
Bên cạnh đó trong nhân hạt mơ có chứa tới 40% dầu hạnh nhân, 3% amygdalin, vitamin B15... Vitamin B15 có tác dụng lớn trong việc kích thích chuyển hóa ôxy trong tế bào để các tế bào trong cơ thể phục hồi nhanh chóng, chống lão hóa.
Ăn quả mơ có tốt không? Quả mơ giàu chất xơ giúp ngăn ngừa táo bón, bệnh trĩ, nứt hậu môn và các rối loạn tiêu hóa khác như đau bụng, tiêu chảy,... Các chất xơ trong quả mơ gồm chất xơ hòa tan (polysacarit, pectin) và chất xơ không hòa tan (lignin, cellulose và hemicellulose). Các chất xơ này khi vào ruột sẽ hút nước, làm tăng khối lượng phân, đồng thời kích thích nhu động ruột tăng co bóp để tống phân ra ngoài. Chất xơ còn tạo môi trường thuận lợi giúp các vi khuẩn có lợi trong ruột phát triển, giúp tăng cường quá trình tiêu hóa hấp thu tại ruột.
Hàm lượng chất xơ dồi dào trong quả mơ giúp giảm hàm lượng cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL), bảo vệ sức khỏe tim mạch. Ngoài ra, hàm lượng kali trong loại trái cây này cũng giúp cân bằng điện phân trong hệ thống hoạt động của các cơ quan.
Hàm lượng canxi, sắt, đồng, mangan và photpho trong quả mơ rất cần thiết cho sự phát triển của xương. Ăn mơ và các sản phẩm chế biến từ mơ hằng ngày giúp ngăn ngừa loãng xương, thúc đẩy sự phát triển của hệ xương, ngăn ngừa các bệnh liên quan đến tuổi tác.
Vitamin A và vitamin E trong quả mơ là các thành phần cần thiết giúp bảo vệ thị lực. Vitamin A giúp thúc đẩy tầm nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu đồng thời bảo vệ và duy trì giác mạc (lớp ngoài cùng của mắt), kết mạc (màng mỏng bao phủ bề mặt mắt và bên trong mí mắt của bạn). Vitamin E là chất chống oxy hóa mạnh, bảo vệ mắt khỏi sự tấn công của gốc tự do.
Bên cạnh đó, zeaxanthin và lutein trong quả mơ còn có vai trò quan trọng trong bảo vệ mắt. Đây là hai thành phần chính cấu tạo điều vàng của mắt. Bổ sung đầy đủ zeaxanthin và lutein giúp mắt nhìn rõ mọi vật, không phải điều tiết nhiều, tránh nhức mỏi và giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt.
Các thành phần dinh dưỡng trong quả mơ rất tốt cho sức khỏe thai kỳ. Sắt có trong quả mơ giúp ngăn ngừa thiếu máu cho mẹ và thai nhi. Quả mơ còn chứa Axit folic giúp ngăn ngừa một số dị tật ở não và cột sống ở thai nhi. Hàm lượng vitamin và chất khoáng dồi dào trong quả mơ giúp thai nhi phát triển.
Hàm lượng các chất chống oxy hóa cao trong quả mơ giúp nuôi dưỡng, ngăn chặn quá trình lão hóa da. Vitamin E và C trong quả mơ còn giúp kích thích sản sinh collagen, giúp làn da mịn màng, săn chắc.
Quả mơ có tác dụng rất tốt giúp giải nhiệt trong cơ thể. Người ta thường sử dụng >nước mơ ngâm đường để giải khát. Khi bị nóng sốt lâu ngày, bổ sung nước mơ sẽ giúp cơ thể thanh nhiệt, chống được tình trạng môi khô và mất nước do nhiệt độ cơ thể tăng cao, từ đó giúp làm hạ sốt, người bệnh nhanh chóng phục hồi.
Nhiều người không biết “quả mơ ngâm đường có tác dụng gì?”. Tuy nhiên, trên thực tế, ăn quả mơ ngâm đường thường xuyên sẽ rất có lợi cho sức khỏe, cụ thể:
Thanh nhiệt, hạ hỏa: Khi bạn đi ngoài nắng về, uống một cốc nước quả mơ ngâm đường sẽ giúp cơ thể giải nhiệt; chống cảm nắng, mệt mỏi cũng như chống khô miệng và làm giảm mồ hôi và mất muối qua mồ hôi.
Trị ho: Quả mơ ngâm đường có tác dụng trị ho rất tốt. Do đó khi bạn bị ho nên ngậm và nuốt từ từ nước cốt thì sẽ giúp làm sạch đường họng. Bên cạnh đó, bạn có thể uống 1 ly nước mơ ngâm đường pha loãng mỗi ngày để giúp ngăn ngừa các triệu chứng ho nhẹ, rát cổ họng.
Giảm nguy cơ các bệnh tim mạch: Nước quả mơ ngâm đường có chứa các chất xơ làm giảm hàm lượng cholesterol trong cơ thể. Do đó, nếu ăn nhiều quả mơ ngâm đường có thể giúp ngăn ngừa các bệnh về tim mạch hiệu quả.
Giúp sáng mắt: Trong quả mơ chứa rất nhiều vitamin A, đây là vitamin rất cần thiết cho sự duy trì và cải thiện thị lực. Do đó, uống nhiều nước quả mơ ngâm đường cũng sẽ hỗ trợ làm sáng mắt, ngăn chặn các gốc tự do tấn công cơ thể, từ đó sẽ tránh được các bệnh về mắt.
Hỗ trợ làn da căng mịn: Trong nước mơ ngâm đường có chứa nhiều vitamin A, C nên rất tốt cho làn da. Việc bạn sử dụng nước từ quả mơ ngâm đường thường xuyên sẽ đem lại cho bạn một làn da căng mịn, sáng bóng.
Nước quả mơ ngâm đường là loại thức uống thơm ngon và tốt cho sức khỏe. Bạn hoàn toàn có thể tự tay làm nước mơ ngâm đường tại nhà để sử dụng hàng ngày bằng cách sau:
Bước 1: Chuẩn bị 1kg mơ tươi (nên chọn quả mơ mượt mà và tròn trịa, màu vàng ruộm hơi đỏ); 500g đường; 100g muối hột; 1 bình thủy tinh sạch và ước lượng thể tích bình sao cho sau khi đổ mơ ngâm vào còn thừa 5cm.
Bước 2: Sơ chế nguyên liệu bằng cách loại bỏ các trái mơ bị bầm dập hoặc đã chín nhũn. Sau đó đem mơ đi ngâm với nước muối pha loãng với mục đích làm sạch lông tơ và khử trùng. Sau khoảng 1 tiếng, nếu nhận thấy phần lông bên ngoài của mơ đã rụng hết thì nên vớt mơ ra để ráo nước. Dùng tăm gỡ bỏ phần cuống mơ, hoặc cũng có thể ngâm mơ với nước vôi trong để mơ giòn hơn.
Bước 3: Rửa thật sạch bình thủy tinh với nước nóng rồi lau thật khô. Tiếp đó, trải một lớp đường phủ kín mặt đáy bình khoảng 2cm rồi mới trải 1 lớp mơ lên và tiếp tục đổ đường vào ngập 1cm. Lặp lại những bước này cho đến khi lượng đường và mơ cách miệng bình tầm 5cm. Việc để cách miệng bình như vậy nhằm mục đích để khi mơ lên men sẽ có khoảng trống cho khí ga bay ra, kiến bình không bị vỡ.
Bước 4: Thêm 1 nhúm muối vào bình trước khi đóng nắp để mơ không bị vàng. Tuy nhiên, nên lưu ý không được cho quá nhiều vì muối sẽ khiến vị ngọt trở nên sắc hơn, nước bị ngọt lợ. Khi đã đóng chặt nắp thì đặt bình tại vị trí thoáng mát. Khi ngâm, thỉnh thoảng bạn nên dùng đũa để khuấy tan đường đọng ở dưới đáy bình.
Sau thời gian khoảng 1 tháng, khi thấy mơ đã quắt lại và nổi lên thì có nghĩa bạn đã làm đúng công thức.