Ngày nay rất nhiều phụ huynh phải đối diện với tình trạng con mình bị dậy thì sớm, việc này khiến họ rất lo lắng vì không biết con mình có rối loạn gì về sinh lý hay không? Nguyên nhân do đâu mà trẻ em càng ngày càng dậy thì sớm? Dậy thì sớm để lại hậu quả như thế nào trong sự phát triển tâm sinh lý của trẻ? Hãy cùng tìm hiểu về chủ đề này qua cuộc trò chuyện với bác sĩ Nguyễn Hữu Định – Giảng viên trường cao đẳng Y Dược Pasteur.

Thưa bác sĩ, xin bác sĩ cho biết dậy thì bình thường ở trẻ sẽ có những biểu hiện gì và dậy thì bình thường sẽ diễn ra vào độ tuổi nào của trẻ?

Dậy thì chính là một giai đoạn chuyển tiếp từ giai đoạn trẻ em sang giai đoạn trưởng thành , nó đánh dấu thời điểm con người bắt đầu có khả năng sinh sản. Ở giai đoạn này trẻ sẽ bắt đầu xuất hiện các đặc tính sinh dục thứ phát và có sự thay đổi của hệ sinh dục từ còn non sang hệ sinh dục trưởng thành. Theo các thống kê trên thế giới thì tuổi dậy thì ở nam là 10,5 tuổi và tuổi dậy thì ở nữ là 11,5 tuổi.

Các dấu hiệu đầu tiên của dậy thì bình thường như sau:

• Ở các bé gái, dấu hiệu đầu tiên chính là tuyến vú phát triển, vú nở to ra.

• Dấu hiệu dậy thì đầu tiên ở nam chính là tinh hoàn to ra.

Sau đây là trình tự dậy thì bình thường:

• Ở nữ: Trung bình lúc 10,5 tuổi các bé gái sẽ xuất hiện dấu hiệu dậy thì đầu tiên chính là tuyến vú phát triển, sau đó 2 năm sẽ xuất hiện chu kỳ kinh nguyệt, 2 năm sau nữa thì bắt đầu đủ lông sinh dục. Vào độ tuổi khoảng 11 tuổi rưỡi thì tốc độ phát triển chiều cao của bé là nhanh nhất.

• Ở nam: Vào năm các bé nam được 11,5 tuổi thì tinh hoàn của bé sẽ bắt đầu lớn lên thấy rõ, năm 12 tuổi sẽ bắt đầu mọc lông mu, năm 14,5 tuổi thì bắt đầu có xuất hiện tinh trùng trong nước tiểu. Năm 15 tuổi rưỡi lông sinh dục đã mọc đủ và hầu như hoàn tất quá trình dậy thì sinh dục. Chiều cao tăng trưởng nhanh nhất ở giai đoạn năm trẻ được 13,5 tuổi.

Vậy thưa bác sĩ, như thế nào thì gọi là dậy thì sớm ở trẻ?

Trẻ được coi là dậy thì sớm khi trẻ gái có bất cứ dấu hiệu nào của dậy thì như vú to ra, xuất hiện kinh nguyệt, mọc lông mu, ... khi trẻ chưa đủ 8 tuổi và các dấu hiệu dậy thì xuất hiện ở bé trai khi bé chưa đủ 9 tuổi. Nhưng đôi khi vẫn có một số trường hợp đặc biệt bé vẫn bình thường.

Dậy thì sớm được chia thành 3 loại:

• Dậy thì sớm trung ương nghĩa là dậy thì trước 8 tuổi ở bé gái và dậy thì trước 9 tuổi ở bé trai. Trình tự xuất hiện các dấu hiệu dậy thì giống như ở các bé bình thường nhưng diễn ra sớm hơn vài năm so với các bé bình thường.

• Dậy thì sớm ngoại vi khi các dấu hiệu dậy thì xuất hiện sớm và rới rạc, không theo trình tự bình thường ví dụ như bé gái sẽ có kinh trước khi phát triển tuyến vú...

• Những biến thể của dậy thì lành tính như mọc lông sinh dục ở trẻ sơ sinh, chảy máu âm đạo, cương tuyến vú ở bé gái...

Thưa bác sĩ, dậy thì sớm có gây ra hậu quả nghiêm trọng gì ở trẻ hay không?

Các biến thể lành tính của dậy thì không gây ra hậu quả gì, nhưng dậy thì sớm ngoại vi và trung ương thì có thể làm giảm sút chiều cao của trẻ khi trưởng thành. Trẻ sẽ cao sớm và nhanh hơn các trẻ khác nhưng cuối cùng sẽ thấp hơn các trẻ khác. Dậy thì càng sớm thì trẻ càng thấp hơn so với bình thường. Ngoài ra dậy thì sớm còn là hậu quả của nhiều bệnh lý như u tinh hoàn, u thượng thận, u buồng trứng...

Thưa bác sĩ, dậy thì sớm có thể được điều trị hay không?

Dậy thì sớm có thể điều trị được, tuy nhiên bác sĩ sẽ cân nhắc trường hợp nào cần phải điều trị và trường hợp nào chỉ cần theo dõi.Đối với dậy thì sớm ngoại vi thì cần tìm nguyên nhân và giải quyết triệt để nguyên nhân đó như cắt u nang buồng trứng, cắt u tinh hoàn, không sử dụng các loại thuốc có chứa hormon sinh dục...

Đối với dậy thì sớm trung ương nếu có u não thì phẫu thuật cắt u não. 

Để phòng tránh dậy thì sớm thì không nên dùng các loại thực phẩm hay các thuốc có chứa hormon sinh dục cho trẻ lâu dài, khi phát hiện sớm các dấu hiệu dậy thì sớm ở trẻ thì cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và cách xử trí phù hợp .